Prospera
Jarzyńskiego
Planty
Między ul. Tytusa Chałubińskiego a ul. Alfonsa Wicherka
Pedagog, wychowawca, organizator szkolnictwa radomskiego. Prosper Paweł Jarzyński urodził się 25 czerwca 1859 roku w Siedlcach w rodzinie urzędniczej. Ukończył, z wyróżnieniem, rosyjskie progimnazjum w Chełmie i rozpoczął studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Uniwersytetu w Petersburgu. Tu bardzo szybko nawiązał kontakt z patriotycznie nastawionymi polskimi działaczami młodzieżowymi. Studia Prosper Jarzyński ukończył w 1881 roku, uzyskując stopień kandydata nauk. Wrócił do rodzinnego domu w Siedlcach, by już w następnym roku podjąć pracę w rządowym męskim gimnazjum w Radomiu. Uczył matematyki i fizyki. „Był niezwykle lubianym i szanowanym nauczycielem i wychowawcą, a uznanie i autorytet zawdzięczał aktywności w walkach o polska szkołę” - pisze w swojej książce „Zasłużeni dla Radomia i okolic patroni radomskich ulic, czyli co wypada wiedzieć po swoim mieście...” Izabella Mosańska.
Strajk, którego głównym postulatem było wprowadzenie do szkół Królestwa Polskiego języka polskiego jako wykładowego, rozpoczęli 28 stycznia 1905 roku studenci warszawskiej politechniki i uniwersytetu. Niebawem przyłączyli się do nich uczniowie szkół średnich i zawodowych, a niedługo potem młodzież z większych miast, m.in. Sosnowca, Łodzi, Częstochowy, Kielc i Radomia. Poza wprowadzeniem do szkół języka polskiego strajkująca młodzież domagała się powszechnego i bezpłatnego dostępu do edukacji, zniesienia policyjnego nadzoru nad młodzieżą szkolną, zniesienia ograniczeń wyznaniowych, narodowościowych i stanowych w przyjmowaniu uczniów, prawa kobiet do wyższego wykształcenia. Wśród aktywnie walczących o te postulaty znalazł się i Prosper Jarzyński.
Ostatecznie rosyjski zaborca wyraził zgodę na nauczanie po polsku w szkołach państwowych jedynie języka polskiego i religii. Polski mógł być za to językiem wykładowym w prywatnych szkołach średnich. Skorzystał z tej liberalizacji Prosper Jarzyński. Nauczyciel w, powstałej w 1901 roku, rosyjskiej Miejskiej Szkole Handlowej, postanowił ją przejąć; kierował ją przez 20 lat. Przekształcił placówkę w Szkołę Handlową Siedmioklasową Miejską i poszerzył zakres nauczania języka polskiego i historii Polski oraz wielu przedmiotów, m.in. botaniki, zoologii, anatomii i chemii. We wrześniu 1918 przekształcił ją w 8-klasową Wyższą Szkołę Realną typu matematyczno-przyrodniczego. W 1923 roku przyjęła nazwę Ośmioklasowe Gimnazjum Męskie w Radomiu, a w 1924 stała się Gimnazjum Męskim Matematyczno-Przyrodniczym. Dzisiaj to IV LO im. Tytusa Chałubińskiego. Jarzyński uczył także w Prywatnym Gimnazjum Żeńskim Marii Gajl.
Kiedy 20 sierpnia 1915 roku Komitet Obywatelski powołał Komisję Szkolną Ziemi Radomskiej – swoiste kuratorium sprawujące nadzór nad szkołami początkowo w samym Radomiu, a potem i w regionie, Prosper Jarzyński został szefem I Wydziału Szkół Średnich KSZR. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku współorganizował polskie szkolnictwo na ziemi radomskiej. Był też założycielem – i trzykrotnie wiceprezesem – radomskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego.
Był mężem Wandy z Ettingerów i ojcem Tadeusza (1899-1920) – studenta Politechniki Lwowskiej i Politechniki Warszawskiej, obrońcy Lwowa w 1918 roku. W styczniu 1919 Tadeusz wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego i został skierowany do 6 pułku piechoty Legionów. W czasie wojnie polsko-bolszewickiej walczył m.in. o Postawy i w obronie Kijowa, gdzie pod ogniem nieprzyjaciela przekazywał oddziałom rozkaz natychmiastowego wycofania się. Ciężko ranny, zmarł w szpitalu w Ławrze Pieczerskiej.
Prosper Paweł Jarzyński zmarł 27 marca 1925 roku. Został pochowany na cmentarzu przy ul. Limanowskiego.
