Do niedawna wydawało się, że w Polsce nie ma większych szans na spektakularne odkrycia nowych stanowisk paleontologicznych z pozostałościami po jurajskich dinozaurach. Odkrycia z tego roku zmieniły to przekonanie. Latem 2021 r. geolog z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski oraz dr Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu w Uppsali (Szwecja) odkryli na płytach dolnojurajskich piaskowców w kamieniołomie w Borkowicach (towarzyszących eksploatowanym surowcom ilastym) liczne perfekcyjnie zachowane tropy dinozaurów drapieżnych i roślinożernych. Jakością zachowania dorównują one najlepszym znanym odkryciom z Grenlandii, Ameryki Północnej, Afryki Południowej czy Chin.
Znaczna część wydobytych okazów ukazuje (widoczne szczególnie na skanach 3D) trójwymiarowe naturalne odlewy stóp dinozaurów, na których utrwalone są z niezwykłymi detalami cechy anatomiczne oraz odciski łuskowatej skóry ich twórców. - Aby taki stan zachowania był możliwy, musiała nastąpić w krótkim czasie bardzo szczególna sekwencja wydarzeń: ustąpienie z tego obszaru wód laguny, odsłonięcie ilastego dna, wejście dinozaurów na wciąż plastyczny (ale niezbyt grząski) grunt, wyschnięcie podłoża i utrwalenie tropów (na co dowodem są szczeliny z wysychania przecinające niektóre tropy), ponowne szybkie zalanie obszaru i równie szybkie przykrycie powierzchni przez sedymentację ławicy piasku nasuwającej się bariery, przez co ślady zostały utrwalone jako naturalne odlewy - twierdzi prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski z PIG-PIB.
W Borkowicach odkryto nie tylko tropy dinozaurów. Prawdziwie zaskakujące było odkrycie w tym stanowisku także ich kości zachowanych w formie pustek czy odlewów w piaskowcach, położonych ponad warstwą z tropami. Są to wyjątkowo cenne okazy i stanowią istotne dopełnienie wiedzy o różnorodności borkowickiego świata dinozaurów. Wśród fragmentów kości zostały znalezione również szczątki innych zwierząt lądowych oraz szczątki ryb. Według odkrywców fauna dinozaurów z Borkowic należy do jednej z najbogatszych odnotowanych w osadach dolnojurajskich na świecie.
https://www.cozadzien.pl/region/ilza-odkryto-szczatki-morskich-drapieznikow-sprzed-150-mln-lat/60230
- W śladach pozostawionych przez dinozaury można odczytać ich zachowanie i zwyczaje. I tak w Borkowicach mamy ślady pozostawione przez dinozaury biegnące, płynące, odpoczywające i siedzące na błotnistym osadzie oraz wiele enigmatycznych biogenicznych struktur, zapewne związanych z różnorodnymi aktywnościami życiowymi bytujących tam dinozaurów (np. ślady żerowania czy grzebania w osadzie). Znaleziska tropów wskazują na wyjątkowo złożony zespół faunistyczny zamieszkujący ten obszar - podkreśla dr Grzegorz Niedźwiedzki
Dotychczas udało się w Borkowicach zabezpieczyć kilkaset tropów dinozaurów, reprezentujących co najmniej siedem różnych gatunków tych zwierząt, a perspektywy poszukiwawcze są daleko bardziej obiecujące. Liczba cennych obiektów, które przed dokonaniem odkrycia znalazły się w hałdach jest nieporównanie większa. Do ich wydobycia (waga bloków wynosi średnio kilkaset kilogramów, niektóre są kilkutonowe) konieczny będzie ciężki sprzęt i znaczne środki finansowe.
Stanowisko jest obecnie obszarem badań geologicznych, sedymentologicznych i paleontologicznych. Trwają także procedury administracyjne mające na celu ustanowienie stanowiska dokumentacyjnego i objęcie go ochroną. Koordynatorem obecnie prowadzonych i planowanych prac jest Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, a uczestniczą w nich także naukowcy i specjaliści od skanowania 3D z Polski i Szwecji.
https://www.cozadzien.pl/region/gmina-borkowice-otrzymala-dofinansowanie-na-dwie-inwestycje/77681
Dla ochrony i dalszych działań zabezpieczających odkrycia kluczowy jest udział lokalnych samorządów (powiatowego i gminnego), Lasów Państwowych oraz użytkownika złoża (WIS-GROUP Sp. Z o.o., Opoczno). - Należy pilnie zaplanować i wprowadzić do planu ruchu górniczego systematyczne wydobywanie ławicy przykrywającej bezpośrednio złoże i odkładanie bloków w sposób uporządkowany, a w przyszłości przystąpić do systematycznego wydobywania bloków z tropami oraz kośćmi dinozaurów z hałd - informuje Państwowy Instytut Badawczy.
Instytut podkreśla, że te nieliczne znalezione powierzchnie z tropami reprezentują najwyższe walory nie tylko naukowe, ale także wystawienniczo-muzealne. Ze względu na bezcenne znaleziska paleontologiczne, wspomniana odkrywka powinna zostać wyłączona z projektu rekultywacji w kierunku rolniczym i leśnym oraz tymczasowo zabezpieczona. W przyszłości powinno powstać tu geostanowisko / rezerwat geologiczny oraz muzeum / centrum edukacyjne prezentujące odkryte tropy, kości oraz środowisko, w jakim żyły dinozaury.
